DOĞAL DİL İŞLEME(NLP)
Doğal dil işleme, makinelerin insan diliyle nasıl etkileşime girdiğini inceleyen yapay zekanın temel taşıdır. NLP, sohbet robotları, yazım denetliyecileri veya dil çevirmenleri gibi her gün kullandığımız birçok aracı geliştirmek için perde arkasında çalışırlar. Doğal dil işleme, bilgisayarlara insan dilini okuma, anlama ve yorumlama yeteneği veren bir yapay zeka uygulaması olmaksızın bilgisayarların, insan duygularını ölçmesine ve insan dilinin hangi bölümlerinin önemli olduğunu belirlenmesine yardımcı olur.
DOĞAL DİL İŞLEMENİN TEMEL AMACI
Doğal dil işlemenin amacı, metni anlamdırabilen ve çeviri, dilbilgisi denetimi veya konu sınıflandırması gibi görevleri gerçekleşrirebilen sistemler oluşturmaktadır. Google Assist, Siri ve Alexa gibi sanal asistanlar,doğal dil işlemenin hayatımızdaki uygulama alanlarının örnekleri arasındadır.
DOĞAL DİL İŞLEME NASIL ÇALIŞIR?
En basit tanımıyla, doğal dil işleme öncelikle dil bilimsel yapıyı ve kelimelerin anlamını analiz etmek için dil bilimini uygular.
Temel NLP görevleri arasında belirteçleştirme ve ayrıştırma, köklendirme ,konuşma parçası etiketleme, dil algılama ve anlamsal ilişkilerin tanımlanması yer alır.
DOĞAL DİL İŞLEME TEKNİKLERİ
Doğal dil işleme, bilgisayarların metinleri anlamasına yardımcı olmak için iki tenik uygular: Sözdizimsel analizi ve anlamsal analiz.
🧠ANLAMSAL ANALİZ NEDİR?
Anlamsal analiz,kelime analizi (ya da semantik analiz), bir cümlenin ya da metnin anlamını çözümlemeye çalışan analiz türüdür.
Anlamsal analiz, kelimeler, kelime öbekleri ve cümlelerin bağlam içinde ne anlama geldiğini anlamaya çalışır.
Bu analiz; dilin gramatik yapısını değil, anlam ilişkilerini ve bağlamı inceler.
💡 Anlamsal Analizin Kullanım Alanları
*Yapay zeka sohbet robotlarında
*Makine çevirisinde (Google Translate gibi)
*Sesli asistanlarda (Siri, Alexa)
*Arama motorlarında (Google, Yandex)
*Metin sınıflandırygu analizi gibi NLP (Doğal Dil İşleme) uygulamalarında kullanılır.
Sözdizimsel Analiz Nedir?
Sözdizimsel analiz (yani sentaktik analiz), bir dildeki kelimelerin dil bilgisi kurallarına göre dizilimini inceleyen bir yöntemdir ve çok çeşitli alanlarda kullanılır. İşte sözdizimsel analiz kullanılan başlıca alanlar:
📍 Sözdizimsel Analizin Kullanım Alanları
1. Doğal Dil İşleme (NLP)
ChatGPT, Siri, Google Asistan gibi yapay zekâ sistemlerinin cümleleri doğru anlaması için.
Örnek: “Ali topu oynadı” yerine yanlışlıkla “Topu Ali oynadı” yazıldığında, yapay zekânın anlamı düzeltmesi için.
2. Makine Çevirisi
Google Translate veya Yandex Çeviri gibi sistemlerin doğru çeviri yapabilmesi için.
Cümle yapısını tanımadan, kelime kelime çeviri yapıldığında anlam bozulabilir.
→ Sözdizimsel analiz, cümlelerin özne, yüklem, nesne yapısını belirleyip doğru çeviriyi sağlar.
3. Yazım ve Dilbilgisi Denetleyicileri
Word ya da Grammarly gibi araçlar, cümledeki dilbilgisi hatalarını bulmak için sözdizimsel analiz yapar.
Örnek: “Ben gitmek sinema” → Bu cümlenin yanlış olduğunu analizle anlar.
4. Arama Motorları
Kullanıcıların yazdığı sorguları doğru anlamak için.
“Kitap öner” gibi kısa ifadeleri analiz edip, asıl anlamı çıkarırlar: “Bana kitap önerisi verir misin?”
5. Ses Tanıma Sistemleri
Konuşmalar yazıya döküldüğünde, anlamlı cümleler oluşturmak için sözdizim analizine ihtiyaç vardır.
“Geldim okula” yerine “Okula geldim” gibi doğru sıralama sağlanır.
6. Eğitim Teknolojileri
Akıllı dil öğrenme uygulamalarında (Duolingo, EBA) öğrenci hatalarını tespit etmek için.
Cümledeki özne–yüklem uyumsuzluğu gibi hataları belirler.
7. Siber Güvenlik ve İçerik Denetimi
Bir metnin zararlı, nefret söylemi ya da spam içerikli olup olmadığını tespit etmek için.
Cümle yapısı analiz edilerek otomatik denetim yapılır.
Kısacası, sözdizimsel analiz bir metnin sadece doğru yazılıp yazılmadığını değil, aynı zamanda anlamlı olup olmadığını da anlamamıza yardımcı olur.
KAYNAKÇA:
https://artiwise.com/tr/2024/05/07/dogal-dil-isleme-natural-language-processing-nedir/
https://wisconsin.pressbooks.pub/naturallanguage/chapter/syntacticprocessing/
https://datakapital.com/kariyer/dogal-dil-isleme
DETAYLI BİLGİ İÇİN:
Yorumlar
Yorum Gönder